Η "ασαμπίγια"...

Από τα αρχαία χρόνια οξυδερκείς παρατηρητές της φύσης είχαν προσέξει πως όταν τα θηράματα αφθονούσαν, ο αριθμός των αρπακτικών αυξανόταν, με συνέπεια να ασκούνται πιέσεις στον πληθυσμό των θηραμάτων. Καθώς ο αριθμός των θηραμάτων μειωνόταν, τα αρπακτικά υπέφεραν και ο πληθυσμός τους σταδιακά συρρικνωνόταν. Έτσι, κάποια στιγμή, ο αριθμός των θηραμάτων άρχιζε να ανακάμπτει ξανά και ένας νέος κύκλος ξεκινούσε...

 

Ήδη από το 14ον αιώνα, ο Ιμπν Χαλντούν μετέφερε τη δυναμική σχέση θηραμάτων - αρπακτικών στην πολιτική επιστήμη. Ανέλυσε την άνοδο και την πτώση καθεστώτων αποδίδοντας το ρόλο του αρπακτικού στους εξουσιαστές και το ρόλο του θηράματος σε κάτι που το αποκαλούσε "ασαμπίγια". Ο Χαλντούν όρισε την "ασαμπίγια" ως μια μορφή αλληλεγγύης, ομαδικότητας και κοινωνικής συνοχής. Η "ασαμπίγια" αναδύεται σε μικρές ομάδες που ζουν απομονωμένες και οφείλεται στο κοινό συμφέρον των μελών τους να συνεργάζονται ώστε να αντεπεξέρχονται στις κακουχίες και στους κινδύνους. Ως εκ τούτου, η "ασαμπίγια" προσδίδει ισχύ στις ομάδες εντός των οποίων εξελίσσεται, γεγονός που τις καθιστά ικανές να καταλάβουν την εξουσία.

 

Όπως, όμως, συμβαίνει στην περίπτωση των αρπακτικών, η επιτυχία των νέων εξουσιαστών εγκυμονεί τους σπόρους της καταστροφής τους...

 

Σύμφωνα με τον Ιμπν Χαλντούν, σχετικά σύντομα μετά την επικράτησή τους, οι νέοι εξουσιαστές χάνουν την επαφή τους με τους υπηκόους τους και η "ασαμπίγια" αρχίζει να υποχωρεί. Η ύβρις που συμβαδίζει με την απόλυτη εξουσία και η αυταρέσκεια που προκαλεί η χλιδή συνωμοτούν για να υπονομεύσουν τους κοινωνικούς δεσμούς που τους κατέστησαν ισχυρούς, δηλαδή την "ασαμπίγια"! Καθώς λοιπόν η "ασαμπίγια" φθίνει, οι εξουσιαστές ανακαλύπτουν ότι η εξουσία τους έχει αποδυναμωθεί. Ακολουθούν έριδες και αναρχία, η ελπίδα χάνεται.

 

Τότε, κάποια άλλη ομάδα, που έχει αναπτύξει τη δική της "ασαμπίγια", καταλαμβάνει την εξουσία και ένας νέος κύκλος ξεκινά...
 

Πηγή: Γιάνης Βαρουφάκης, Παγκόσμιος Μινώταυρος, Εκδ. Λιβάνη, 2011